Herkes yaratıcı yeni iş fikirleri bulma çabası içinde. Yeni iş fikri ya da ürün bulmak, gerçekten düşündüğünüz kadar karlı bir yatırım mı? İnternet tutmamış iş fikirleri ile dolu. O ürünlere şimdi baktığımızda “Bu işin tutmayacağı belliymiş” demek kolay. İmkan olsa da o işi, henüz tasarım aşamasındayken, girişimcisinin gözlerinden bir görebilseydik.
İnsanları yeni bir şey kullanmaya ikna etmek çok zor. Kimse günlük rutinini bozmak istemiyor. Alıştığı ihtiyaçlarını, alıştığı araçlar ve alıştığı yöntemler ile gideriyor, risk almıyor. Ayrıca insanlar; tarihin hiçbir evresinde olmadığı kadar çok şey biliyorlar. Bu bilgi birikimi ile bilgelik kazandıklarını kastetmiyorum. Bu bir kullanıcı deneyimi havuzu. İnsanlar yüz yıl, hatta elli yıl, abartıyorum yirmi yıl öncesine kadar sahip oldukları bilginin birkaç katı bilgiye sahipler belki de.
Cep telefonu kullanmayı, bilgisayar kullanmayı, otomatik ve düz vites otomobil kullanmayı, elektronik sigara kullanmayı, sosyal medya kullanmayı biliyorlar. Bunlar benim bir çırpıda aklıma gelen şeyler. Gelmeyenler ile bu paragrafın ne kadar uzatılabileceğini siz düşünün.
Peki, bu bilgi bizi neden rahatsız etmiyor?
Bunlar için aslında bir bilgi denir mi bilmiyorum. Bir alışkanlık, bir çaba gerektirmeden çalışan bir deneyimler bütünü.
İnsanlar bunu seviyorlar. Kolay ve basit kullanımlı tüm ürünler dolaşıma çok rahat girebiliyor. Zorlanmak ve çaba sarf ederek öğrenmek istemiyorlar.
Bu açıdan bakıldığında yeni bir ürün fikri, yeni bir iş modeli ya da işletme fikri insanlara sıfırdan öğrenmeleri gereken bir şeyler sunuyorsa, dolaşıma girmek ve insanlar tarafından kabul görmek konusunda zorlanacaktır.
Yeni Fikir Çabası
Yeni bir iş fikri bulmak aslında işlemeyen ya da zor işleyen bir kalemde iyileştirmeler yapmaktan ibaret. İnsanların zaten alıştıkları bir şeyi daha az zahmet ile kullanmalarını sağlamak, daha fazla fayda verir hale sokmak.
Burada odaklanmanız gereken şey kullanıcı deneyimi. Kullanıcı deneyimi web tasarımcılar arasında yaygın bir kelime olsa da aslında her ürün geçerli bir kanundur. Nasıl bir ürün ya da hizmet ürettiğinizin hiçbir önemi yok. Eğer müşteri insan ise; belli fizyolojik sınırlar, fiziksel imkanlar ve alışkanlıklar söz konusudur. Üç metre boyunda bir bisiklet tasarlamak yenilik olabilir ama ticari olamaz.
Odaklanmanız gereken şey insanların nasıl daha rahat tüketebilecekleridir. Küçük yenilikler getirebilirsiniz ama hayal peşinde koşmayın.
Bugün milyar dolarlık şirketlerden hangisi sektörünün ilk markası. Facebook’tan önce sosyal medya siteleri yok muydu? “Çet” diye hatırladığınız şeyi kim icat etti? Mirc diye biri vardı, bilmem hatırlar mısınız?
Yeni fikirler sizi ve çevrenizi motive edebilir ama size her zaman para kazandıracak değildir ve her fikrin kıymeti gerçek hayata yansıması ile ölçülür. Hırsızlığın kötü olduğu fikrinin değeri kimleri hırsızlıktan men ettiği ile ilgilidir. Herkesin hırsız olduğu bir toplumda bu fikir safsatadır.
Her zaman verdiğim bir örnek var; sizce dünyanın en iyi futbolcusu kim. Muhtemelen çok küçük bir kısım hariç, herkes Ronaldo ve Messi arasında bir seçim yapar. Sizce dünyanın en iyi futbolcuları bunlar mı? Brezilya’da, Afrika’da keşfedilmemiş binlerce yetenek olduğundan eminiz. Semtinizdeki halı sahaya gidip birkaç maç izleyin. Sizin semtte bile iddialı birileri muhakkak vardır. Ama biz gidip ikisi arasında seçim yapıyoruz. Dünyanın en iyi futbolcusu dediğimde beynimiz buna ilave birkaç soru daha hazırlayıp cevabı tamamlıyor: “Dünyanın en çok kazanan futbolcusu”, “Dünyanın en çok sevilen futbolcusu”, “Dünyanın en başarılı futbolcusu”… Bu gibi sorular ile futbolda iyi olmak kavramını tanımlıyoruz.
Konumuz iş fikirleri olduğunda, iyi tanımımız değişir. Ticaret sevilmek için, takipçi kazanmak için yapılmaz. Ticaretin amacı kardır.
Fayda Sağlayan Şey Faydalı Fikir
Sıfırdan geliştirilmiş iş fikirleri de fayda sağlayabilir fakat bu çok az bir yüzdedir. En büyük kazanç faydalı modelde olur.
Mesela kahve yıllarca kavanoz ile satıldı. Sonra biri kahveyi, sütü ve şekeri tek kullanımlık poşetlerin içerisine koydu. Sonuç; evine hiç kavanoz ile kahve almamış binlerce insan bunlardan satın aldı.
Bugün bildiğiniz cep telefonu markalarının hiç biri telefonun mucidi değil. Otomobilin mucidi de dünyanın en büyük otomobil satıcısı değil.
Birinci sıraya almanız gereken şey fikirler değil, insanlardır. İnsanları dikkatli bir gözle izler ve onları dinlerseniz, size neye ihtiyaçları olduklarını göstereceklerdir. Dikkat edin, söyleyecekler demiyorum, gösterecekler. Çünkü müşteriler genelde sorduğunuzda doğruyu söylemezler. Buna ayrıca değiniriz.
